واکاوی رخداد و الگوهای همدید موج‌های سرمایی ایران

موج‏های سرمایی از رویدادهای فرین دمایی هستند که در آن‏ها مقادیر غیرمعمول دمای کمینه مشاهده می‏شود. این موج‏ها در دورة سرد سرما و در دورة گرم سال خنکی هوا را در پی خواهند داشت. هدف از پژوهش حاضر مطالعة موج‏های سرمایی- خنک ایران و تحلیل همدید الگوهای گردشی ایجادکنندة آن است. ازاین‏رو، با استفاده از داده‏های کمینة دمای روزانه (ERA-Interim -ECMWF) در دورة 2004-2013 و محاسبة نمرة استاندارد آن‏ها، ناهنجاری‏های کمتر از 1- به‏عنوان روزهای دارای موج سرمایی و خنک شناسایی شد. با استفاده از داده‏های فشار تراز دریا در روزهای دارای موج‏های سرما و خنک و همچنین روش تحلیل خوشه‏ای سلسله‏مراتبی، پنج خوشه به‏عنوان الگوهای بهاره، تابستانه، پاییزه، اواخر پاییز- اوایل زمستان، و زمستانه استخراج شد. موج‏های سرمایی و خنک ایران در بیشتر موارد از فرارفت هوای سرد از طریق جریانات ورودی از سمت شمال، شمال ‏‏شرق، و شمال‏ غرب ناشی می‏شوند. این جریانات حاصل استقرار پُرفشار بر روی سرزمین‏های همسایه‏های شمالی از شمال دریای سیاه تا شمال‏ شرق دریای خزر هستند. در الگوهای اول و دوم (بهاره و تابستانه)، علاوه بر وجود سامانه‏های پُرفشار در موقعیت‏های ذکرشده، شیب فشاری ناشی از حضور کم‏فشارهای سطحی در نیمة جنوبی در این زمان جریانات شمالی را سبب شده است.